Puch - właściwości, zalety i wady

W kolejnym artykule z Poradnika skupimy się, wspólnie z chłopakami z Patizonu, na puchu, a konkretnie na produktach z wypełnieniem izolacyjnym z pierza. Przedstawimy Wam zalety i wady tego niezastąpionego naturalnego materiału.

Jak zwykle natura udowadnia nam, że miliony lat ewolucji nie poszły na marne. Pióra są po prostu najlepszym materiałem izolacyjnym, jaki można wybrać do śpiwora lub kurtki. Żaden inny materiał izolacyjny, ani syntetyczny, ani naturalny, nie jest w stanie przebić puchu.

Ale żeby nie przesadzać z zachwytami, w kolejnych wierszach opowiemy Wam wszystko, co wiemy o pierzu i czego nauczyliśmy się o nim przez lata doświadczeń. I uwierzcie, że będziemy mówić zrozumiale, jasno i szczerze.

Puch nie grzeje

Żaden materiał izolacyjny nie grzeje. Dotyczy to również puchu, o ile nie ma w nich baterii lub czegoś podobnego. Ale puch potrafi robić coś najlepiej na świecie - izolować.

Najlepszym izolatorem na świecie jest próżnia, co można zobaczyć na przykład w termosach. Z drugiej strony nikt jeszcze nie wymyślił śpiwora próżniowego i raczej nie zostanie on wymyślony w najbliższej przyszłości. Właśnie dlatego producenci outdoorowi szukają materiałów, które jak najlepiej izolują powietrze (ogrzane ciepłem własnego ciała) od otoczenia. Tak właśnie działają wszystkie wypełnienia izolacyjne. Utrzymują warstwę powietrza ogrzanego przez nasze ciała i starają się zapobiec jego ochłodzeniu powietrzem z zewnątrz.

• Śpiwory puchowe >

Puch kontra syntetyki

Odwieczny spór między zwolennikami różnych obozów nie ma ostatecznie wyraźnego zwycięzcy. Przynajmniej nie w naszych oczach, ponieważ ostateczne preferencje są zawsze subiektywną decyzją jednostki. To, co możemy zrobić, to przedstawić Ci gołe fakty sprawdzone przez lata, a decyzja należy do Ciebie.

1. Waga, ciepło, pakowność

Fakt nr 1: Puch zawsze będzie miał najlepszy stosunek wagi do ciepła i pakowności. Śpiwór wypełniony puchem będzie nawet o ⅓ mniejszy niż ten z syntetyku.

Zasadnicza część syntetycznych materiałów izolacyjnych, zwanych włóknami pustym (są to syntetyczne włókna, które są naprawdę puste, w różnych kształtach i przekrojach), dyskwalifikuje się właśnie ze względu na swoją wysoką wagę i słabą pakowność. Do efektywnej izolacji włókno puste potrzebuje grubej warstwy, a śpiwór lub odzież z niego jest zawsze ciężki i trudny do spakowania.

To samo w zasadzie dotyczy owczej wełny, która ostatnio jest z powodzeniem stosowana w odzieży. W śpiworze jednak nie ma większego sensu, wełna jest dość gruba i mało elastyczna.

Ostatnim konkurentem jest mikrofibra. Pod względem wagi i pakowności zbliża się ona do parametrów puchu, więc można by ją traktować jako ciekawą alternatywę. Ale są inne fakty, przez które ostatecznie przegrywa.

2. Żywotność wypełnienia izolacyjnego

Materiały syntetyczne, a zwłaszcza mikrofibry, ulegają pękaniu pod wpływem powtarzalnego ściskania (pakowania). Prowadzi to do pogorszenia struktury włókna i jego sprężystości, a co za tym idzie, do zmniejszenia izolacyjności warstwy. Oczywiście, wpływ na to ma również intensywność użytkowania i sposób przechowywania, ale zdecydowanie lepiej wypada pod tym względem puch. Wynika to przede wszystkim z jego struktury, naturalnego pochodzenia, a także z delikatności i wytrzymałości mieszanki puchu, którą dobiera producent. W praktyce można stwierdzić, że żywotność śpiworów z syntetycznym wypełnieniem wynosi od 3 do 5 lat, natomiast śpiwory puchowe mogą służyć spokojnie dwa razy dłużej, albo lepiej. W tym świetle należy też patrzeć na cenę, która w przypadku śpiworów puchowych może być de facto pomnożona przez co najmniej 2 w porównaniu do śpiworów syntetycznych.

3. Praca z wilgocią

Praca z wilgocią jest prawdopodobnie najbardziej kontrowersyjnym tematem w kontekście puchu. Dlatego też przyjrzymy mu się bliżej.

Ochrona śpiwora przed wilgocią zewnętrzną może wydawać się najważniejsza. Zewnętrznie śpiwór może być narażony na działanie dużej ilości wody, niezależnie od tego, czy chodzi o deszcz, rosę, kondensację wilgoci w namiocie, czy śnieg. Z drugiej strony, jeśli jesteś doświadczonym turystą, z pomocą nowoczesnych materiałów możesz sobie z tym poradzić.

W dzisiejszych czasach śpiwory są pokrywane wodoodpornymi tkaninami z wykończeniem DWR (durable water repellency), a czasami stosuje się również materiały membranowe, które są wręcz nieprzemakalne. Ochronę przed wilgocią zewnętrzną można więc stosunkowo łatwo rozwiązać (nie wspominając o namiotach, plandekach itp.). Z drugiej strony, uczciwie należy przyznać, że jeśli naprawdę porządnie zamoczysz śpiwór, puch w terenie nie wyschnie tak łatwo. W przypadku syntetyków szanse będą większe.

Nie chodzi tylko o wilgoć z zewnątrz!

Czy wiesz, jak skutecznie izolacja radzi sobie z wilgocią, którą człowiek wyparowuje (od 0,75 do 1 litra na noc) w ciągu nocy? Izolacja, wraz z materiałami, w których jest umieszczona, musi zapewniać jak największą możliwą oddychalność, aby para wodna mogła swobodnie wydostawać się na zewnątrz. I tu właśnie tkwi sedno problemu. Syntetyczne materiały są w zasadzie zawsze wytwarzane na bazie ropy naftowej. Oznacza to, że są one całkowicie hydrofobowe. W rezultacie, podczas przechodzenia pary wodnej przez materiał, para może ulegać kondensacji, włókno staje się wilgotne i odprowadza ciepło szybciej niż powinno (Po prostu gorzej izoluje. Wilgotny materiał przewodzi ciepło 30-40 razy szybciej niż suchy). Z kolei wypełnienie puchowe, jako naturalny materiał, jest w stanie do pewnego stopnia absorbować wyparowaną wilgoć we własnej strukturze bez zmiany swoich właściwości izolacyjnych. W rzeczywistości udowodniono, że niewielka wilgoć poprawia właściwości izolacyjne. W ciągu nocy puch może efektywniej odparowywać wilgoć niż syntetyki, szybciej wysychać i tworzyć przyjemny mikroklimat wewnątrz śpiwora.

Mikroklimat

Miliony i miliony malutkich kieszonek powietrznych i zagłębień w strukturze mieszanki pierza i puchu to coś, czego żaden syntetyczny materiał nie jest w stanie odtworzyć. Właśnie dlatego wypełnienie puchowe lepiej zatrzymuje ogrzane powietrze w bezruchu, co skutecznie obniża możliwość jego ochłodzenia.

Wady

Oczywiście, pierze ma też swoje "wady". Produkt z pierza wymaga nieco więcej troski i jest droższy, co jak już wspomnieliśmy wyżej, biorąc pod uwagę jego żywotność, jest relatywne. Od czasu do czasu należy go wyprać, dokładnie wysuszyć i wytrzepać. Idealnie jest przechowywać go luźno zawieszony lub w pokrowcu. Ale jeśli sobie z tym poradzisz, szybko odkryjesz, że inwestycja w pierze zdecydowanie się opłaca w dłuższej perspektywie. I zaczniesz ufać pierzu. Tak jak my!

Istotne definicje

Sprężystość (fill power albo loft)

Sprężystość pierza określa, jaką objętość może osiągnąć określona ilość (masa) wypełnienia izolacyjnego po pełnym "rozprężeniu". Takie wypełnienie nazywane jest również loftem. Mierzy się je w calach sześciennych (cubic inch = cuin). Pierze o sprężystości do 500 cuin jest poniżej przeciętnej, w przedziale 500-650 cuin można mówić o średniej. W przedziale 700-900 cuin mówimy o najwyższej sprężystości.

Proporcje mieszanki

Właściwości wypełnienia puchowego, takie jak kompresja i żywotność, są silnie uzależnione od proporcji mieszanki puchu do większych piór. Im więcej puchu, tym lepsza kompresja, ale krótsza żywotność. Można śmiało powiedzieć, że powszechnie akceptowanym najlepszym stosunkiem jest 90:10, czyli 90% puchu i 10% większych piór.

Pochodzenie pierza

Na świecie istnieje wiele producentów pierza. Ogólnie rzecz biorąc, za najlepszych uważa się producentów z Polski i Węgier, a zaraz za nimi plasują się Rosja i Ukraina.

Certyfikaty RDS a IDFL

RDS (Responsible Down Standard) to certyfikat, który gwarantuje, że dane pióra pochodzą z hodowli prowadzonych w sposób zrównoważony i etyczny. Oznacza to, że ptaki, z których pochodzi pierze, dożywają naturalnego wieku, pierze nigdy nie jest pozyskiwane z żywych ptaków, ptaki nie są karmione na siłę (tzw. force-feeding), ptaki żyją w naturalnych i humanitarnych warunkach.

IDFL gwarantuje natomiast stałą jakość produktu bez żadnych wahań. Dostawca piór w ten sposób zapewnia wysoką jakość swojego produktu.

Gęś czy kaczka!

Pierze, niezależnie czy kacze czy gęsie, wciąż jest pierzem. Zarówno kacze, jak i gęsie będzie izolować znakomicie. Należy jednak również wspomnieć o różnicach między nimi. Bardzo często spotykamy się z opinią, że pierze kacze jest gorsze niż gęsie. Ale na świecie nie ma nic czarno-białego.

Sprężystość: Gęś jest zdecydowanie większym ptakiem niż kaczka. Z tego powodu produkuje ona większe pióra o dłuższej strukturze chorągiewek, co oznacza, że pierze gęsie osiąga wyższe wartości sprężystości (fill power) niż pierze kacze. Obecnie obróbka pierza jest na tak wysokim poziomie, że pierze kacze może osiągać sprężystość do 700 cuin, a pierze gęsie w wyjątkowych przypadkach do 900 cuin.

Czystość: Na podstawie diety (gęsi jedzą prawie wyłącznie trawę, kaczki jedzą praktycznie wszystko) i rozmiaru zwierzęcia, można stwierdzić, że pierze gęsie jest zazwyczaj czystsze niż kacze, zarówno pod względem koloru, jak i potencjalnego zapachu (w przypadku zamoczenia). Należy jednak pamiętać, że pierze czyszczone w procesie produkcyjnym jest obecnie na tak wysokim poziomie, że różnice są minimalne. Co ciekawe, tłustsze pierze kacze może w niektórych przypadkach lepiej radzić sobie z wilgocią niż pierze gęsie. Może to oznaczać, że w niektórych sytuacjach będzie ono bardziej odpowiednie do "wilgotnej zimy".

Cena: Ostatnią różnicą jest zdecydowanie cena. Gęsi są większe od kaczek, co oznacza, że ich pierze jest zazwyczaj droższe, nawet o 30%. To proste - jeśli chcesz tańszego produktu z pierza, często musisz pogodzić się z tym, że będzie on wypełniony kaczym pierzem.

Przydatne linki

• Wybór śpiwora >

• Śpiwór dla kobiety >

• Śpiwór dla dziecka >

• Śpiwory PATIZON >

Autor: Ondra Vacek

Źródła: archiwum autora