Polacy to naród działkowiczów i właścicieli domków letniskowych, słusznie uważamy się za naród miłośników psów i grzybiarzy. Prawdziwe jest również przysłowie - Polak potrafi. Przede wszystkim jednak jesteśmy narodem zapalonych turystów i miłośników wycieczek.
Niewiarygodne jest, ilu ludzi spotykam na łonie natury nawet w deszczową pogodę i zadziwiające jest, jak często ci turyści wybierają nieodpowiedni strój. Nie chcę teraz oceniać gustu i stylu naszego narodu turystycznego pod względem ubioru, nie jestem modową policją, ale chciałbym skupić się na funkcjonalnej stronie odzieży.
Chcesz być w cieple? Nie lubisz się pocić? Wolisz mieć suche nogi, czy naprawdę oprócz wrażeń i zdjęć chcesz przywieźć do domu również katar i kaszel?
Jeśli należysz do tych, którzy woleliby uniknąć dyskomfortu, a także przeziębienia i choroby, nie lekceważ wyboru tego, co ubierzesz na wycieczki. I to zaczynając od odpowiednio dobranej bielizny termoaktywnej, a kończąc na kurtce przeciwdeszczowej.
Podstawą prawidłowego ubioru turystycznego jest tzw. system warstwowy na cebulkę, który przy zachowaniu kilku zasad zapewnia, że nasze ciała pozostaną suche, ciepłe i wygodne, nawet gdyby na dworze panowała iście barowa pogoda.
System na cebulę
= potoczna nazwa dla systemu warstwowego ubierania się w celu jak najefektywniejszego wykorzystania jego właściwości.
Każda z poszczególnych warstw (wyróżniamy 3 podstawowe) ma swoją specyficzną funkcję, a jej pominięcie może znacząco zaburzyć funkcjonalność całego systemu. Warstwowość uzależniona jest nie tylko od warunków klimatycznych, ale również od wymagań danej osoby, a jej celem jest zapewnienie użytkownikowi jak najwyższego komfortu
- 1. warstwa (transportowa, chłonna, zapewniająca komfort)
Ta warstwa jest używana jako podstawowa i powinna przylegać bezpośrednio do ciała. Szybko i skutecznie odprowadzać wilgoć z powierzchni skóry, utrzymując ciało suche. Ogólnie znana jest pod nazwą bielizna funkcyjna.
Ta warstwa odprowadza wilgoć z pierwszej warstwy i jednocześnie utrzymuje ciepło ciała. Stosowane są materiały z włókien technicznych o zdolności wiązania dużych objętości powietrza, o niskiej chłonności i dobrej zdolności do transportu wilgoci. Do tej kategorii należy wszelka odzież polarowa o różnej gramaturze i wykończeniu.
Odgrywa kluczową rolę w całym systemie, mimo to bez pozostałych warstw byłaby niczym. Musi utrzymywać suchą warstwę izolacyjną pod sobą, aby zapobiec niepożądanym stratom ciepła poprzez akumulację wilgoci (potu), a jednocześnie musi być wodoodporna, aby uniemożliwić przenikanie wody z zewnątrz. Dlatego typowi przedstawiciele tej kategorii są wykonane z materiałów z membraną, powłoką lub przynajmniej z wykończeniem hydrofobowym.
Co więc na siebie założymy? Zacznijmy od początku, od skóry.
Bielizna funkcyjna
Na ciele zawsze powinna znajdować się bielizna funkcyjna. Słowo "funkcyjna" odzwierciedla cały szereg właściwości, które posiada tego typu odzież, a które zapewniają maksymalny komfort.
To doskonały materiał do produkcji bielizny. Wełna merino posiada kilka unikalnych właściwości, które sprawiają, że jest tak popularna. Ten wyjątkowy rodzaj wełny nie zatrzymuje zapachów, jest naturalnie antybakteryjny, grzeje nawet gdy jest wilgotny i nie jest łatwopalny. Produkty wykonane z tego niemal cudownego materiału są idealne do chłodniejszych warunków.
W ciepłe i słoneczne dni wybieraj raczej syntetyczne włókna, takie jak Coolmax. Ten materiał utrzymuje ciało suche, zapobiega jego przegrzaniu i bardzo szybko schnie. Nadaje się on bardziej na krótsze lub bardziej wymagające fizycznie aktywności.
Wybór materiału pozostawiam Tobie, w zależności od warunków, w jakich będziesz się ubierać. Ale niezależnie od tego, jaki typ bielizny funkcyjnej wybierzesz, pamiętaj, że konieczne jest dobranie rozmiaru, który idealnie dopasuje się do Twojego ciała. Tylko w ten sposób osiągniesz pożądaną maksymalną funkcjonalność bielizny.
- Pełny asortyment bielizny funkcyjnej:
Dobra rada: zapomnij o bawełnianych koszulkach. Wyglądają ładnie i są przyjemne w dotyku, ale nie odprowadzają wilgoci i nie chronią przed zimnem.
Bluza
Przesuńmy się o poziom wyżej. Na samym początku chciałbym przypomnieć, aby zapomnieć o bawełnianych bluzach i swetrach z akrylu. Schną one powoli, a mokre ważą chyba tonę. Lepiej sięgnąć po bluzę z polaru. Panów doskonale ogrzeją modele marek Zulu lub Husky, a panie nie oprą się bluzom Regatta w okazyjnych cenach i świetnie dopasowanych modelach amerykańskiej marki The North Face. Dzieci z kolei zachwyci bluza Regatta Dissolver VII w pięknych, nasyconych kolorach.
Polar doskonale zatrzymuje powietrze, które następnie ogrzewa się i zapewnia lepszą izolację termiczną. Posiada również zdolność pochłaniania wilgoci z pierwszej warstwy (bielizny funkcyjnej) i odprowadzania jej z dala od ciała. To właśnie dlatego jest tak popularny wśród sportowców i turystów, niezależnie od uprawianych dyscyplin i stylu ubioru, a także stanowi nieodłączny element prawidłowo skomponowanego systemu warstwowego.
W ten sposób mamy już za sobą dwie z trzech podstawowych warstw, a pozostała nam tylko jedna - ochronna, reprezentowana przez kurtki i spodnie wierzchnie.
Kurtka
Kurtki turystyczne dostępne są w ogromnym wyborze i są wykonane z dziesiątek, a nawet setek różnych materiałów o mniej lub bardziej odpowiednich parametrach dla turystów. Postaram się teraz w krótkim i przejrzystym podsumowaniu wyjaśnić, czego powinieneś oczekiwać od kurtki turystycznej. Głównymi kryteriami przy wyborze odpowiedniej kurtki powinny być jej wodoodporność i oddychalność. To one decydują o tym, czy wrócisz do domu zmarznięty i mokry jak kura, czy suchy i zadowolony.
W odzieży outdoorowej bardzo często spotykamy się z pojęciami wodoodporności i wodnego słupa. Wodoodporność to fachowe określenie zdolności materiału do odpierania wody i jest ona właśnie charakteryzowana znanym nam "wodnym słupem". Jest to bardzo ważny parametr, który mówi, że im większa jest jego wartość, tym większemu ciśnieniu wody, a co za tym idzie, silniejszemu deszczowi, materiał jest w stanie się oprzeć. Podawany jest on zazwyczaj w milimetrach, a wartości mogą się znacznie różnić.
Wysokość słupa wody i jej ekwiwalent dla wybranych czynności: |
450 mm |
zwykła wodoodporność parasola |
5 000 mm |
siedzenie na mokrej ławce |
12 000 mm |
klęczenie w śniegu |
18 000 mm |
nacisk szelek plecaka na ramiona |
30 000 mm |
upadek narciarza w mokry śnieg |
Z logiki rzeczy można by wysnuć wniosek, że najlepszym rozwiązaniem byłby zakup kurtki z membraną o wodoodporności przekraczającej 30 000 mm. ALE...
Istnieje pewna zależność między wodoodpornością, ceną i oddychalnością – zdolnością materiału do odprowadzania pary wodnej od ciała. Im wyższa cena, tym lepszy materiał, a co za tym idzie – lepsza wodoodporność lub oddychalność. Te dwie właściwości są bowiem w odwrotnej proporcji.
Materiały o większej wodoodporności są zazwyczaj mniej oddychające i odwrotnie. Istnieją jednak wyjątki potwierdzające regułę. Przykładem są membrany typu Gore-Tex, które są nie tylko wyjątkowo i trwale wodoodporne, ale również dobrze oddychające.
- Oddychalność i paroprzepuszczalność
Przepuszczalność to zdolność materiału do przepuszczania pary wodnej. Podawany jest w g/m2/24 h, czyli ile wilgoci w g przepuszcza 1m2 materiału na dobę, a im wyższa wartość, tym lepiej materiał "oddycha".
Oddychalność oznacza odporność materiału przeciw stałemu odparowywaniu wilgoci. Jednostką jest RET (Pa.m2/W). W przeciwieństwie do paroprzepuszczalności, im niższa wartość (im mniejszy opór materiału), tym lepiej "oddycha".
ODDYCHALNOŚĆ (wg ISO 11092) |
PAROPRZEPUSZCZALNOŚĆ (wg ISO 2528) |
RET < 6 (bardzo dobra) |
więcej niż 16 000 g/m2 na 24h |
RET 6 - 13 (dobra) |
6 000 - 15 000 g/m2 na 24h |
RET 13 - 20 (zadowalająca) |
4 000 - 5 000 g/m2 na 24h |
RET > 20 (niezadowalająca) |
mniej niż 4 000 g/m2 na 24h |
Oczekujesz paskudnej pogody, deszczu, śniegu i wiatru? Wybierz kurtkę z wysokiej jakości membraną! Z pewnością nie będziesz rozczarowany, jeśli wybierzesz produkt czeskiej marki High Point, która należy do ulubionych marek odzieży dla wymagających użytkowników. Jeśli jednak ma być ładnie, to z mojego osobistego doświadczenia wynika, że lepiej sprawdzi się wiatrówka - lekka, łatwa do spakowania kurtka z wykończeniem DWR, impregnacją lub mniej wydajną membraną. Będzie ona znacznie tańsza, lżejsza, łatwa do spakowania do kieszeni lub etui zamocowanego na pasie i zapewni Ci wystarczającą ochronę nawet w przypadku przelotnego deszczu lub słabszego deszczu. Ekspertem w dziedzinie "kurtek do kieszeni" jest północnoirlandzka marka Mac in a Sac.
- DWR, powłoka czy membrana?
DWR (Durable Water Repellent) to oznaczenie materiału fabrycznie poddanego obróbce chemicznej, która przez pewien czas zapewnia mu lepszą wodoodporność. Można to traktować jako rodzaj długotrwałej impregnacji.
Powłoka jest również nakładana na materiał przez producenta i jest to specjalna warstwa wysoce wodoodpornego materiału naniesiona na spodnią stronę materiału wierzchniego. Zalety to dłuższa żywotność i wyższa wodoodporność niż w przypadku DWR, ale kosztem mniejszej oddychalności i wyższej ceny.
Membrana to specjalny materiał laminowany na spodnią warstwę materiału wierzchniego, podobnie jak powłoka. Jednak w przeciwieństwie do powłoki, membrana jest znacznie bardziej wodoodporna, ma o wiele dłuższą żywotność, jest droższa, ale też bardziej oddychająca.
Softshell to zbiorcza nazwa nowoczesnych, wielowarstwowych materiałów funkcjonalnych, które są głównie używane do produkcji odzieży i obuwia.
Nazwa ta powstała poprzez połączenie dwóch angielskich słów: "SOFT" oznaczającego miękki oraz "SHELL" oznaczającego skorupę lub osłonę. Z tego łatwo można wywnioskować podstawowe cechy, którymi się charakteryzuje - odporność mechaniczną, nieprzemakalność, dobrą izolację cieplną, odporność na wiatr oraz przewiewność.
Na czym polega jego magia i czy ma jakieś wady? Dowiesz się w artykule TUTAJ.
Dobre rady na zakończenie
Rada nr 1
Nie zapomnij też o zabudowanym, najlepiej wyższym obuwiu z wodoodporną impregnacją lub membraną i oczywiście funkcyjnych skarpetach (frotte zostaw w domu i sięgnij raczej po skarpety z tych samych materiałów, co wspominaliśmy przy odzieży funkcyjnej).
Rada nr 2
Chcesz nadać swojej odzieży niezbędną wodoodporność? Od czasu do czasu pierz ją w specjalnym detergencie do odzieży technicznej i sportowej, a następnie zaimpregnuj ją środkiem impregnującym. Jeśli nie masz pewności, jaki preparat nadaje się do danego elementu odzieży i jak go stosować, zapytaj dobrego sprzedawcę odzieży i sprzętu turystycznego. Z pewnością udzieli Ci fachowej porady.
W przypadku butów użyj wosku lub impregnatu, zgodnie z zaleceniami producenta. Już podczas pierwszego deszczu zauważysz różnicę.
Przydatne linki
Autor: Vít Hruška
Źródła: unsplash.com